ҮЙЛ ЯВДАЛ ЦХХХЯ агаар, сансрын технологийн “Сансар судлалын шинэ үе” эрдэм шинжилгээний хурлыг ШУА-тай хамтран зохион байгуулж байна 2022.10.17 ШУА-ийн Физик, Математик Информатикийн салбарын Бага чуулганаас ЦХХХЯ, ШУА-ийн Одон орон геофизикийн хүрээлэн, МУИС болон Монголын Сансрын Технологийн Холбоотой хамтран Монгол Улсад хөгжиж буй сансар судлал; агаар, сансрын технологийн салбарын ололт амжилт, шинэ шийдэл, дэвшилтэт арга технологи, нэвтрүүлж буй инновац, судалгаа болон хөгжүүлэлтийн ажлын үр дүнг хуваалцах, түгээн дэлгэрүүлэх, салбар хоорондын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх зорилгоор академич Б.Ширэндэвийн мэндэлсний 110 жилийн ойд зориулсан “Сансар судлалын шинэ үе” эрдэм шинжилгээний хурлыг өнөөдөр буюу 10 сарын 17-ны өдөр ШУА-ийн Одон орон, геофизикийн хүрээлэнгийн Астропаркийн хурлын танхимд зохион байгуулж байна. Эрдэм шинжилгээний хуралд ЦХХХЯ-ны Сансрын холбооны хэлтсийн дарга Ц.Гантөгс, ШУА-ийн Физик, Математик, Информатикийн салбарын Бага чуулганы эрдэмтэн, нарийн бичгийн дарга, доктор Ц.Болортамир, ШУА-ийн Одон орон, геофизикийн хүрээлэнгийн захирал, академич С.Дэмбэрэл, Сансрын нисэгч Ж.Гүррагчаа болон Монголын Сансрын Технологийн Холбооны  ерөнхийлөгч, доктор Д.Эрдэнэбаатар, хамтран зохион байгуулагч байгууллагуудын төлөөллүүд сансрын технологийн салбарын 20 орчим эрдэм шинжилгээний илтгэлүүд тавьж, хэлэлцлээ. Хуралд хэлэлцэгдсэн илтгэлүүдийн үр дүнд гарсан санал, зөвлөмжийг “Сансрын Үндэсний Зөвлөл”-д хүргүүлэх юм. Share on facebook Share on twitter Бусад мэдээ

Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд Н.Учрал 2024 оны 1/25-2/01-ний өдрүүдэд АНУ-д ажлын айлчлал хийсэн билээ. Айлчлалын бүрэлдэхүүнд Монгол Улсын харилцаа холбоо, мэдээллийн технологи, сансрын салбарын нийт 50 орчим компанийн удирдлага өөрсдийн зардлаар оролцсон буюу төр хувийн хэвшил хамтран зохион байгуулсан айлчлал гэдгээрээ онцлог байв. Хоёр улсын харилцааг сансар судлал, цахим эдийн засаг, хиймэл оюун ухаан, кипер аюулгүй байдлын чиглэлээр төрөлжүүлэн хөгжүүлэх ач холбогдол бүхий 34 уулзалтыг АНУ-ын төр, хувийн хэвшлийн төлөөлөгчидтэй хийсэн юм. Тухайлбал Цагаан ордны Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Үндэсний аюулгүй байдал, технологи хариуцсан захирал Тарун ЧХабра, АНУ-ын Төрийн департаментын Кибер орон зай, цахим бодлогын албаны Олон улсын мэдээлэл, харилцаа холбооны асуудал хариуцсан ТНБД-ын орлогч Стив Ланг, АНУ-ын Сансрын зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга Ж. Пари, Сансар судлал, сансрын удирдлагын газар (НАСА)-ын орлогч дарга Жэймс Фрий зэрэг албаны төлөөлөгчидтэй хийсэн уулзалтуудаар харилцаа холбоо, мэдээллийн технологи, сансрын чиглэлээр хамтарч ажиллах арга хэмжээнүүдийг тодорхойлжээ. Starlink-н Монгол дахь үйлчилгээг 2024 оны 2 дугаар сарын 26-нд нээнэ. АНУ-ын Сансрын зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга Ж. Пари, Сансар судлал, сансрын удирдлагын газар (НАСА)-ын орлогч дарга Жэймс Фрий зэрэг албаны төлөөлөгчидтэй уулзалт хийж, сансрын их өгөгдөл ашиглалтыг нэмэгдүүлэх чадавхжуулах хөтөлбөрийг өргөжүүлж, Марс гаригийг судалгаанд Монгол Улсын эрдэмтэн судлаач, мэргэжилтнүүдээ оролцуулахаар тохиролцов. “SpaceX” компанийн дэд ерөнхийлөгч Том Очинеротой уулзаж, Starlink-н Монгол дахь үйлчилгээг 2024 оны 2 дугаар сарын 26-ны өдөр албан ёсоор нээх, нээлтийг Испани Улсын Барселона хотноо зохион байгуулагдах “Дэлхиин үүрэн холбооны конгресс”-ын үеэр хийхээр тохиролцов. Түүнчлэн Франц Улсын Таллес Алениа компанитай хамтарч хэрэгжүүлэхээр ажиллаж буй үндэсний хиймэл дагуулыг 2027 онд “SpaceX” компаниар хөөргөх гурвалсан хамтын ажиллагааны бэлтгэл ажлыг эхлүүлэхээр тогтов. Apple Pay-ийг 2024 оны 6 дугаар сард багтаан МУ-д нэвтрүүлнэ. ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал Apple Pay, Paypal, Stripe зэрэг олон улсын цахим төлбөр тооцооны гарц, шийдлийг төрөлжүүлэх нь манай улсын цахим эдийн засгийн бие даасан байдалд чухал нөлөөтэй болохыг тэмдэглэж, Apple компанийн Засгийн газрын харилцааг хариуцсан дэд ерөнхийлөгч Nick Gammon, Visa компанийн дэд ерөнхийлөгч Майкл Нунес зэрэг холбогдох талуудтай уулзалт хийв. Уулзалтуудын үр дүнд “Apple pay” энэ оны 6 дугаар сард багтаан Apple Pay Монгол Улсад үйл ажиллагаагаа нэврүүлэхээр болсон төдийгүй Paypal, Stripe зэрэг шийдлүүдийг нэвтрүүлэхэд бүх талын дэмжлэг үзүүлэхээ мэдэгдэв. Цахиурын хөндийд Монголын 8 компани гарлаа. • Teso Investment LLC • Gund Investment LLC • ICT Group JSC • ONDO LLC • Fibo global LLC • Intelmind LLC • Gerege Systems LLC • Mezorn LLC нарын найман аж ахуй нэгж Монгол улсын мэдээллийн технологийн салбарын олон зуун аж ахуй нэгжийг төлөөлж Цахиурын хөндийн экосистемд нэвтэрч ОУ-ын зах зээлд гарах томоохон алхмаа хийсэн нь айлчлалын онцлох үр дүн байлаа. Төв Азийн улс орнуудтай хамтарсан санаачлагын хүрээнд хэрэгжиж байгаа Торгоны зам инновацийн төвд албан ёсоор дээрх 8 компанийг байршуулж буй бөгөөд тус төвийн дэргэд Төв Азиас 1 тэрбум ам.долларын үнэлгээтэй гарааны бизнесийг төрүүлэх зорилго бүхий 30 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалтын санг байгуулж буй билээ. Түүнчлэн DX Ventures, Network Venture Capital, Ven Elite зэрэг венч сан, Plug and Play, Mind the Bridge зэрэг хурдасгуур хөтөлбөр хэрэгжүүлэгч нартай хувийн хэвшлийн төлөөллийн хамт уулзаж, Монголын гарааны бизнесүүдэд хөрөнгө оруулалт татах, олон улсын зах зээлд гарах боломжийг эрэлхийлэв. Google for Startups хурдасгуур хөтөлбөр Монголд Google компани Монгол Улстай хэрэгжүүлж буй хамтын ажиллагааны хүрээнд Google компани хиймэл оюун ухааны чиглэлээр хийгдэж буй судалгаа, хөгжүүлэлт, бүтээгдэхүүн үйлчилгээний танилцуулга хийж, хамтарч 1,500 хүний нөөц бэлтгэх хөтөлбөрөө энэ оны 3 дугаар сараас эхлүүлэхээр болж, дунд хугацаанд Монголд цахим ур чадварын төв байгуулж, бүс нутагт туршлага хуваалцах чиглэлээр хамтарч ажиллахаа мэдэгдэв. Түүнчлэн Google map дээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээрх буруу ташаа тэмдэглэгээг засах хүсэлтийг Google компанийн удирдлагад тавьж, богино хугацаанд шийдвэрлүүлэв. Харин мэдээллийн технологийн салбарын аж ахуйн нэгжүүдийн хүсэлтээр Google for Startups хурдасгуур хөтөлбөрийг Монголд хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажлыг энэ онд хангахаар тохиролцов. Цахиурын хөндийн инженерүүд Цахим сайдад зөвөлнө. Цахиурын хөндий дэх Монголчуудтай уулзалт хийж, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны Сайдын дэргэд цахим эдийн засгийн бодлогын зөвлөл байгуулахаар тогтлоо. Дэлхийн тэргүүлэгч технологийн компаниудын Цахиурын хөндий дэх төвд өдгөө 350 орчим Монголчууд ажиллаж байгаа бөгөөд энэхүү зөвлөлийг байгуулснаар Монгол Улсын мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийн олон улсад өрсөлдөх чадавхийг нэмэгдүүлэх бодлогын орчныг тодорхойлж, эх орныхоо хөгжилд бодит хувь нэмэр оруулах боломжийг нээж, улмаар эдгээр мэргэжилтнүүдээ Монгол Улсдаа татах суваг болох ач холбогдолтой. Хиймэл оюун ухааны чиглэлээрх хамтын ажиллагаа Хиймэл оюун ухаан хөгжүүлэлт, ашиглалт, бодлогын орчныг тодорхойлоход сайн туршлага судлах зорилгоор Стэнфордын их сургуулийн Хүн төвтэй хиймэл оюун ухаан судлалын эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, E&Y Emerging Technologies Lab-тай уулзалт хийж, санал солилцов. Ernst & Young, MIT, Boston Global Forum, Дэлхийн банк хамтарсан Prosperity Alliance-д хүсэлт тавьж, хиймэл оюун ухаан судалгааны E&Y Emerging Technologies Lab-аар хиймэл оюун ухааны чиглэлээр манай улсын бодлогын орчинд зөвлөмж гаргуулав. Харин Стэнфордын их сургуулийн Хүн төвтэй хиймэл оюун ухаан судлалын эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд Монгол эрдэмтэд эрдэм шинжилгээний ажил хийх боломжтойг мэдэгдэж, Азийн сантай хамтарч бодлогын орчны зөвлөлдөх уулзалт, хүний нөөц чадавхжуулах хөтөлбөрийг зохион байгуулах чиглэлээр ажиллахаар тохиролцов. Харин дэлхий нийтээр шуугиулж байгаа ChatGPT зэрэг хиймэл оюун ухааны суурь супер компьютерын тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгч NVIDIA компанийн удирдлага Монголын хиймэл оюун ухаан хөгжүүлэгч нарт зориулсан Монгол Улсад супер компютерын төв байгуулах чиглэлээр хамтарч ажиллах боломжийг эрэлхийлэв. Энэ нь манай улс хиймэл оюун ухааны эринд ямар оролцоотой байхыг тодорхойлох өндөр ач холбогдолтой дэд бүтцийн асуудал юм.

Улсын Их Хурлын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны 2024.08.20-ны өдрийн хуралдаанаахоёр асуудал хэлэлцлээ. Хуралдааны эхэнд Засгийн газраас 2024 оны наймдугаар сарын 12-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн “Монгол Улсын Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулав. Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.10-т “Байнгын хороо хуулийн төслийг зүйл бүрээр хэлэлцэнэ…” гэж заасны дагуу тус байнгын хорооны гишүүд тогтоолын төслийг хэлэлцсэн юм. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсэн. Тухайлбал, Улсын Их Хурлын гишүүн Л.Соронзонболд мэдээллийн технологи, судалгаа хөгжүүлэлт, инновацын үйл ажиллагаа эрхлэх татварын хөнгөлөлттэй чөлөөт бүс, шинжлэх ухааны паркийг хөгжүүлэх байршлын талаар тодруулав. Мөн иргэдийг цахим залилан, халдлагад өртөх эрсдэлийг бууруулахад анхаарах шаардлагатай талаар байр сууриа илэрхийлсэн юм. Мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих тухай хуулийг 2024 оны зургаадугаар сард баталсан. Үүнтэй холбогдуулан Засгийн газраас гарааны компаниудыг бодлогоор дэмжих, мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэлийг дэмжих виртуал бүс байгуулахаар болсон. Орон нутагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа гарааны компаниуд заавал хотод ирэхгүйгээр виртуал бүсэд бүртгүүлээд татварын хөнгөлөлтөө аваад явах нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Сангийн яам, Эдийн засаг, хөгжлийн сайд, Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны яамны хамтарсан журмаар виртуал бүсэд бүртгэх хуулийн этгээдийг тодорхой болгохоор ажиллаж байгаа гэдгийг салбарын сайд хариулав.  лсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнхбат асуултдаа 2024 оны байдлаар “E-mongolia” цахим системээр дамжуулан 1173 төрийн үйлчилгээг 43 сая удаа үзүүлсэн байгааг дурдаад цаашид төр, хувийн хэвшлийн хэчнээн үйлчилгээг цахимжуулах шаардлагатай байгаа болон төрийн байгууллагуудын хоорондын уялдаа ямар түвшинд байгааг лавласан юм.  Түүнчлэн үндэсний хиймэл дагуулыг нэвтрүүлэх ажлын явцын талаар тодрууллаа. Цахим хөгжил, инновац, харилцаа холбооны сайд Ц.Баатархүү, Өнгөрөгч дөрөвдүгээр сард парламентаас Мэргэжлийн нэгдсэн холбооны эрх зүйн байдлын тухай хуулийг баталсан. “E-mongolia” цахим системийн зарим үйлчилгээг хувийн хэвшилд шилжүүлэх боломжтой гэж үзэж, дахин загварчлах судалгааны ажлыг эхлүүлсэн. Төр зарим чиг үүргээ мэргэжлийн холбоонд шилжүүлэх эрх зүйн орчин бүрдсэн. Түүнчлэн орон нутагт төрийн үйлчилгээний цахим шилжилт харилцан адилгүй түвшинд байна. Жишээлбэл, галын дүгнэлт авахад Баянхонгор аймагт таван зүйл шаарддаг бол Хэнтий аймагт найман зүйл шаарддаг. Үүнийг өөрчлөхөөр ажиллаж байгаа. Манай улсын нийт газар нутгийн 26.8 хувьд 4G интернэтийн сүлжээ нэвтэрсэн. Үлдсэн 73.2 хувь буюу орон нутгийн иргэд, малчин айл өрхийг шилэн кабелиар интернэт сүлжээнд холбох шаардлагатай. 2027 он гэхэд Монгол Улс анх удаа үндэсний хиймэл дагуултай болох бэлтгэлийг хангаж байна гэлээ. Кибер аюулгүй байдлын зөвлөлийн Ажлын албаны дарга Ч.Золбаяр, “Монгол Улс үндэсний бие даасан хиймэл дагуултай болсноор интернэт сүлжээнд холбогдоогүй үлдсэн газар нутагт харилцаа холбооны сүлжээг үүсгэх дэд бүтэцтэй болно. Нийт 1648 баг байгаагийн 150-иас бусад нь ямар нэгэн хэмжээгээр үүрэн сүлжээнд холбогдсон. Алслагдсан багуудыг сүлжээнд холбох ажлыг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр үе шаттайгаар шийдэхээр ажиллаж байгаа. Улсын төсөвт тодорхой зардлуудыг тусгасан” хэмээн хариулав.