Search
Close this search box.
Search
Close this search box.
Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

ҮЙЛ ЯВДАЛ

Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбарын албан хаагчид “Эрсдэлд суурилсан дотоод аудит”-ын чиглэлээр чадавхжиж байна

2022.11.25

ЦХХХЯ-ны Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газраас салбарын болон харьяа байгууллагуудын дотоод аудитын тогтолцоог бэхжүүлэх, түүний төлөвлөлт, хэрхэн гүйцэтгэх үе шат бүрийг нарийвчлан тодорхойлох, үйл ажиллагааны стандарт, арга зүйн удирдлагаар хангах зорилгоор СЭЗИС-ийн нягтлан бодох бүртгэлийн тэнхимтэй хамтран “Дотоод аудитын тухай, түүний үе шатууд” сургалтыг өнөөдөр /2022.11.25/ зохион байгуулж байна.

Сургалтад ЦХХХЯ-ны Санхүү хөрөнгө оруулалтын хэлтэс болон харьяа, салбар байгууллагын санхүүгийн алба, дотоод аудит, хяналт шинжилгээ, үнэлгээний газар, хэлтсийн 30 орчим албан хаагчид хамрагдаж байна.

Бусад мэдээ

Телевиз, радиогийн аналоги системийг тоон технологид шилжүүлэв

ҮЙЛ ЯВДАЛ Телевиз, радиогийн аналоги системийг тоон технологид шилжүүлэв 2021.02.21 Монгол Улс тоон технологи рүү шилжих туршилтыг 2010 оноос эхлүүлсэн. Тодруулбал, 2010 оны 06 дугаар сарын 01-нд Улаанбаатар дахь 50кВт-ын богино долгионы /HFB-8047/ 7260кГц-ийн давтамж дээр ажилладаг станц дээр DRM нэвтрүүлэгчийг суурилуулж туршсан юм. Туршилтанд DRM DMOD3 өрнүүлэгчийг ашиглан 50кВтын /HFB-8047/ аналоги станцын оролтонд холбон DRM дохиогоор модуляцлав. Энэ станц нь DRM-д тохиромжгүй учраас гаралтын чадлыг хянахын тулд DRM дохионд зөөгч дохиог ашигласан бөгөөд аналоги станцын хувьд үр дүн нь тооцоолсноос сайн гарч, DRM гаралтын чадал 15 кВт-д хүрсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, аналоги 50кВт-ын станц DRM 15кВт чадалтай тэнцсэн юм. Ийнхүү 15 кВт-ын чадалтай болсон DRM богино долгионы тархалтын хамрах хүрээ нь антенны хэлбэрээс хамаараад дохиог бараг 600км алсад хүлээн авч сонсож байсан ба 600-аас дээш км алсад, тухайлбал: Говь- Алтайд маш их гажилттай сигналын хүлээн авалт хийгдсэн бөгөөд ялангуяа шөнийн цагаар нэг суваг дээр Хятадын их чадлын нэвтрүүлэгч маш хүчтэй нөлөөлж байсан. Иймд DRM модуляцийг (16QAM) буюу чадалтай горимд шилжүүлэхэд үр дүн нь үнэхээр гайхмаар, аналоги суваг шиг их гажилттай, Монголын үндэсний радиогийн өргөн нэвтрүүлгийн модуляци аналоги горимд осциллографт дүрс нь бараг л танигдахгүй, DRM горимд дууны/сигналын/ хүлээн авалт цэвэрхэн боловч заримдаа тасалдаж байв. Харин Хөвсгөлийн Мөрөнд DRM сигналын хүлээн авалт маш их сайжирсан, Хятадын нэвтрүүлэгчээс хол байсан болохоор интерференц тийм их биш байсан нь хажуугийн сувгийн интерференцгүй бол хүлээн авалт сайн байх ба тус богино долгионы /HFB-8047/ станцыг DRM-д шилжүүлж, өргөн нэвтрүүлгийг богино долгион дээр дамжуулахад маш сайн хүлээж авна гэсэн дүгнэлт гаргажээ. Хоёр дахь туршилтыг 2010 оны 11 дүгээр сард Чойрт хийсэн бөгөөд туршилтыг Чойрын радио релейны станцыг түшиглэн хийсэн. Цамхаг дээр нь DRM-ын антенныг суурилуулж, DRM DMOD3 өрнүүлэгчээр DRM сигналыг гаргаж, ердийн өргөн зурвасын өсгөгчөөр өсгөсөн бөгөөд гаралтын чадал 10Вт байв. Энэ туршилтаар төлөвлөсөн нэвтрүүлэгчийн чадлаар бүх нутаг дэвсгэрийг хамрах DRM хамрах хүрээний таамаглал зөв болох нь батлагдсан юм. Төсөлд тоон стандартыг хэрэгжүүлэгч тэргүүлэх орнуудын нэг Герман улсад үйлдвэрлэгдсэн урт болон дунд долгионы TRAM 300L, TRAM 100L, TRAM 100 маркийн DRM стандартын радио нэвтрүүлэх станцыг сонгож авсан юм. Одоо ашиглагдаж байгаа их хүчний радио станцуудын дэд бүтцийг ашиглан Улаанбаатар хотод 600 кВт, Дорнод, Өмнөговь, Говь-Алтай аймгуудад 200кВт-ын, Баян-Өлгий аймагт 50 кВт-ын урт долгионы, Хөвсгөл аймагт 200 кВт-ын дунд долгионы нэвтрүүлэх станцуудыг шинээр байгуулах юм. Энэ станцууд нь 85%-ийн ашигт үйлийн коэффициенттэй, аналоги/тоон (DRM) горимд ажиллах чадвартай, бүрэн тоон системд шилжих үед ямар ч суурилуулалт, тохиргоо шаардлагагүй, шууд шилжихээр загварчлагдсан, ашиглалтын зардал бага, ашиглахад хялбар, алсын хяналтын системтэй зэрэг олон давуу талтай. Тоон радиогийн “DRM” стандартыг Монголд хэрэгжүүлэв 2009-2012 онуудад Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрын хамт олон их хүчний радио станцуудыг тоон технологид шилжүүлэх Францын Томсон, ХБНГУ-ын Трансрадио компаниуд, ялангуяа Трансрадио компанитай хамтарч 2010, 2011 оны зуны туршид одоо байгаа аналогии сүлжээний тархалтын хүрээг, дэвшилтэт техник технологи бүхий хэмжүүрийн багажаар хийж, олон улсад  мөрддөг зөвлөмж тооцоололоор хийсэн нь бараг анхны бөгөөд сүүлийн судалгаа шинжилгээний ажил болсон юм. Мөн 2010-2011 онд DRM стандартаар радио нэвтрүүлгийг Улаанбаатар, Мөрөн, Чойрт техник технологийн хэд хэдэн туршилтын нэвтрүүлэг хийж, хэмжилт судалгааны ажлуудыг бодитоор нь гаргаж, эдийн засийн үр ашигтай оновчтой хувилбарыг сонгох нөхцөл боломжуудыг олон талаас нь хийж хэрэгжүүлсэний эцэст Трансрадио компанитай цаашид хамтран ажилласан. ХБНГУ-ын Трансрадио компанитай хамтарч ажилласан хугацааныхаа туршлагад үндэслэн 2011 – 2016 онуудад радио сүлжээг тоон технологид шилжүүлэх төслийн нарийвчилсан төсөв төлөвлөгөөг боломжит санхүүжилтийн хувилбараар боловсруулж, хэрэгжүүлэхээр доорх хөрөнгө оруулалтын хуваарийг гаргаж батлуулж ажилласан байна. Үүнд: 1-р  үе: /2011-2012 он/ Баян-Өлгийн эрчим хүчний оролтын байгууламж болон газар доорх кабель шугмыг шинэчлэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 25,7 сая. төг/ Баян-Өлгийн Радио станцын барилгын дотор засвар хийж,  шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 15,0 сая. төг/ Баян- Өлгийн РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-50” маркын станцаар шинэчлэх/Улсын төсвөөс санхүүжүүлэх – 550 сая.төг/ Баян –Өлгийд “DRM  exciter”  худалдан авах,/ Бүх нийтийн үүргийн сангаас санхүүжүүлэх 200 сая.төг/ Хонхорын станцын ТЗ-1-р танхимын эрчим хүчний оролтын болон хуваарьлах хүчний байгууламжуудыг шинэчлэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх – 36,5 сая. төг/    2-р  үе: /2013 – 2014 он/ Баян-Өлгийн станцын антенн-фидерийн байгууламжийг Трансрадиогийн төслийн дагуу шинэчилж, зурвасыг өргөтгөх/Улсын төсөв 300,0 сая. төг/ Говь-Алтай, Дорнодын станцын эрчим хүчний байгууламжинд эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж, шинэ технологиор шинэчлэх/Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх  61,0 сая .төг/ Говь-Алтай, Дорнодын станцын барилгын дотор засвар хийж, шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх 35,0 сая .төг / Говь-Алтайн РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн  “ТRAM-200” маркын станцаар шинэчлэх/ Улсын төсөв 0,996 сая.евро/ 3-р  үе: /2015 – 2016 он/ Дорнодын РӨНС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн “ТRAM-200” маркын станцаар шинэчлэх /Улсын төсөв 1,049 сая.евро/ Улаанбаатарын РНТС-ыг DRM стандартын Трансрадиогийн  “ТRAM-600”  маркын станцаар шинэчлэх /Улсын төсөв  2,705 сая.еврог/ Хөвсгөл, Өмнөговийн станцын эрчим хүчний байгууламжинд эрсдэлийн үнэлгээ хийлгэж, шинэ технолигиор шинэчлэх/ Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх  61,0 сая .төг/ Хөвсгөл, Өмнөговийн станцуудын барилгын дотор засвар хийж шинэ станц байрлуулахад бэлтгэх/ Байгууллагын төсвөөс санхүүжүүлэх  35,0 сая .төг/ Улаанбаатарын станцыг суурилуулж ашиглалтанд оруулсаны дараа радио долгионы тархалтын хүрээний хэмжилт судалгааг дахин хийсний үндсэн дээр цаашид Хөвсгөл болон Өмнөговийн станцыг шинэчлэх асуудлыг шийдвэрлэсэн байна.            Телевизийн сүлжээг тоон технологид шилжив Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.4.26-д “Радио телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлж, телевизийн олон сувгийг орон даяар хүлээн авах боломжийг бүрдүүлнэ” гэж заасан бөгөөд энэхүү заалтыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, технологийн газар олон улсын байгууллагын шийдвэр, зөвлөмжүүд, гадаад улс орнуудын туршлага,  радио телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээ, сүлжээний техник технологийн хөгжлийн хандлага зэргийг  харгалзан  “Монгол Улсын тоон  радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үндэсний хөтөлбөр”-ийг  боловсруулсан  билээ. Уг хөтөлбөрийг Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 275 дугаар тогтоолоор батлуулав. Олон Улсын цахилгаан холбооны байгууллага /ITU/-ын 2006 онд хуралдсан Радиогийн их хурлаас 2015 он хүртэлх хугацаанд дэлхийн улс орнуудыг радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээ, үйлчилгээгээ тоон технологид шилжүүлэх шийдвэр (GЕ-06) гаргасан. Иймд уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг боловсруулж, Монгол Улсын хэмжээнд аналогии радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээг тоон өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээнд үе шаттай шилжүүлэх,  тоон радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээг бэлтгэх, дамжуулах, хүлээн авах боломжийг  бүрдүүлэх талаар тусгасан. Монгол Улс Олон улсын цахилгаан холбооны байгууллагаас гишүүн орнуудад өгсөн чиглэлийн дагуу 2015 онд үндэсний хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулдаг телевиз, радиог тоон технологид бүрэн шилжүүлэх, 2014 оны 07 дугаар сарын 31-ны 00.00 цагт аналогии радио, телевизийн дамжууллыг бүрэн зогсооно гэж зааж байсан билээ. Орон нутагт үндэсний телевизийн нэвтрүүлийг дамжуулж байгаа аналоги сүлжээг тоонд шилжүүлэх

БНХАУ-ын FY-2 Хиймэл дагуулын мэдээллийг ашигласнаар хүрээлэн буй орчны урт хугацааны тасралтгүй мониторинг хийх боломж бүрдэнэ

ҮЙЛ ЯВДАЛ БНХАУ-ын FY-2 Хиймэл дагуулын мэдээллийг ашигласнаар хүрээлэн буй орчны урт хугацааны тасралтгүй мониторинг хийх боломж бүрдэнэ 2022.01.13 Манай улс Ази, Номхон далайн сансрын хамтын ажиллагааны байгууллагын үүсгэн байгуулагч анхдагч гишүүн орны нэг бөгөөд тус байгууллага нь БНХАУ-ын Үндэсний сансрын агентлаг болон Цаг уурын агентлагтай хамтран гишүүн орнуудад цаг агаарын нөхцөл байдал, газар тариалан, бэлчээрийн судалгаа, гамшгийн эрсдэлийг бууруулах зорилгоор БНХАУ-ын цаг уурын хиймэл дагуул (FY2)-аас мэдээ хүлээн авах газрын станцыг буцалтгүй тусламжийн шугамаар байгуулахаар баталсан. Энэхүү ажлын хүрээнд орчин үеийн зайнаас тандан судлал, газар зүйн мэдээллийн системийн судалгааны арга зүйг судлах, хэрэглээнд нэвтрүүлэх, ОУ-ын жишигт нийцсэн чадварлаг боловсон хүчин, судлаачдыг бэлтгэх, дэлхийн хөгжлийн түвшинд нийцэх чадамж бүхий МУИС-ийн “Зайнаас тандан судлал-Газар зүйн мэдээллийн системийн судалгааны лаборатори” байгуулагдсан. Тус лаборатори болон БНХАУ-ын FY-2 хиймэл дагуулын мэдээ хүлээн авах, станцыг суурилуулах, ашиглалт хэрэглээг нэвтрүүлэх” төслийн нээлтийн арга хэмжээ өнөөдөр /2023.01.13/ болж, одоо хэрэгжиж буй төсөл хөтөлбөрийн үйл ажиллагаа болон цаашдын хөгжил, хамтын ажиллагааны талаар илтгэл, хэлэлцүүлэг өрнүүлэв. FY-2 хиймэл дагуулын мэдээллийг ашигласнаар Монгол орны төдийгүй бүс нутгийн хэмжээний нутаг дэвсгэрийг хамарсан цаг тутмын бодит мэдээг хүлээн авч боловсруулан, байгаль цаг уурын нөхцөл, гамшгийн судалгаа, хэрэглээний өргөн хүрээнд ашиглахаас гадна төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай мэдээлэл солилцох, сургалт, судалгаа шинжилгээ, шийдвэр гаргах үйл явцад ашиглах, хүрээлэн буй орчны урт хугацааны тасралтгүй мониторинг хийх боломж бүрдэж байна. Share on facebook Share on twitter Бусад мэдээ

Монголын радиогийн хөгжил /Цуврал №2/

ҮЙЛ ЯВДАЛ Монголын радиогийн хөгжил /Цуврал №2/ 2021.01.25 Улаанбаатар хотын радио узелийн хүчин чадлыг 1940 онд 1200 Вт болгон нэмэгдүүлж, Холбооны хэрэгсэл засварлах анхны газрыг байгуулсан байна. 1943-1947 онуудад Радио нэвтрүүлэх станцыг нөөцтэй болгох асуудал дайны жилүүдэд яригдаж, нөөц нэвтрүүлэх станцыг Улаанбаатар хотын Ногоон нуурын зүүн талд 1 кВт –ын чадалтай богино долгионы нэвтрүүлэх станц модон матчтай антентайгаар байгуулж, радио холбооны зориулалтаар ашиглаж, радио нэвтрүүлгийн нөөц станцтай байхаар төлөвлөжээ. Мөн Сүхбаатар, Баян- Өлгий, Хужирт, Төв аймаг, Баянхонгор аймаг, Хөвсгөлийн аймгийн Хатгал тосгонд тус, тус радио узелиуд шинээр байгуулагдсан байна. МАХН-ын 11-р их хурлаас 1947 онд анхдугаар таван жилийн төлөвлөгөөг баталсан бөгөөд тус төлөвлөгөөт зорилтуудын дагуу Улаанбаатар хотыг бүх аймгийн төвүүдтэй шууд харилцаа тогтоох зорилгоор аймгийн төвүүдэд харилцааны радио станцууд байгуулах, 280 сумыг “Родина” хүлээн авагчтай болгох, томоохон сум, суурин газруудад радио зангилаа байгуулж, радио цэгийн тоог нэмэгдүүлэх ажлуудыг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж тухайн 5 жилдээ хийж дуусгажээ. Монголын богино долгионы радио нэвтрүүлгийг Европын зарим орон, тухайлбал Швед, Англид сонссон тухай захидал мэдээ ирдэг болж, 1947 онд Америкийн Атлантик-сити, 1948 онд Мексикийн Мехико хотноо болсон радио давтамжийн Олон улсын бага хуралд Монголын радиогийн төлөөлөгчөөр Холбооны сайд З.Аюурзана, мэргэжилтэн н.Дамдинсүрэн, н.Норовсамбуу нар оролцов. Анхны радио нэвтрүүлэх станцын хүчин чадал /10кВт/ багадаж, сонсголын чанарт нөлөөлөх болсонтой холбогдуулан тус станцын хүчин чадлыг 15 кВт хүртэл нэмэгдүүлэх ажлыг хийж хэрэгжүүлснийг Холбооны сайдын 1953 оны 3 дугаар сарын 24-ны өдрийн 40-р тушаалаар байгуулагдсан комисс хүлээн авч байжээ. Мөн онд Монгол Улсад Харилцаа холбоо үүсч хөгжсөний ойг 1953 оны 7 дугаар сарын 14-ний өдөр тэмдэглэн өнгөрүүлэх баярын хуралд тэмдэглэхдээ “… Манай улсын радиожуулалт их хөгжиж, бүх сумдууд радиожуулагдаж, одоо бүх багийн 50 хувь, ардын үйлдвэрлэлийн нэгдлийн 40 хувь, өвс хадах станцын морин станцын 60 гаруй хувь радиожуулагдаад байна. Радио узелийн хүчин чадал 1947 оныхоос 4,8 дахин өсч, радио цэгийн тоо сүүлийн 5 жилд 49 хувь, радио хүлээн авагчийн тоо 11 дахин өслөө …” гэж тэмдэглэсэн байна. Намын Төв Хорооны Улс Төрийн Товчооны шийдвэрээр баг тус бүрийг радиожуулах ажлын хүрээнд 1954 онд 500 ширхэг, 1955 онд 800 ширхэг “Эх орон” радиогиор хангаж байжээ. 1954 оноос Холбооны техникум төгсгөгчдийг радиожуулах техникч, “Эх орон-52” хүлээн авагчийн ашиглалтыг хариуцагчаар орон нутагт томилон ажиллуулдаг болжээ. 1955 онд Холбооны Яамны бүтцэд радио холбоо ба радиожуулалтын хэлтсийг анх байгуулсан байна. Мэдээлэл бэлтгэсэн: Захиргаа, удирдлагын газрын ахлах мэргэжилтэн Н.Цэвээндарь Монгол Улсын Зөвлөх инженер Т.Гантөмөр Share on facebook Share on twitter Бусад мэдээ