Enkhtsolmon Enkhbayar

Уулзалтад харьяа, салбар 5 байгууллагын 30 орчим төлөөлөлт оролцож, салбарын хууль, тогтоомж болон ЦХХХЯ-наас баримталж буй бодлого, төлөвлөлтийн талаар санал солилцлоо.

“Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмж, сургалт, судалгаа, үнэлгээ арга хэмжээний хүрээнд өнөөдөр (2023.09.15) Баянхонгор аймгийн төрийн албан хаагчдын цахим ур чадварыг сайжруулах, цахим шилжилтийг үнэлэх шалгуур үзүүлэлт, арга зүйн талаар сургалт зохион байгууллаа. Сургалтыг ТЦҮЗГ-ын Сургалт, хөгжлийн хэлтсийн дарга Б.Отгонбаяр, тус газрын Сургалт, хөгжлийн хэлтсийн мэргэжилтэн Т.Гантогтох нар “Тоон гарын үсэг ба түүний хэрэглээ”, “Мэдээллийн аюулгүй байдал”, “Шинжлэх сэтгэлгээ” зэрэг сэдвийн хүрээнд зохион байгуулж, мэдээлэл солилцлоо. Сургалтад Баянхонгор аймгийн төрийн 23 байгууллагын төлөөлөл болон сумдаас танхим болон цахимаар нийт 100 гаруй албан хаагч хамрагдаж мэдлэг, мэдээллээ нэмэгдүүллээ.

Аймаг, орон нутагт төрийн байгууллагууд цахим шилжилт хийхэд тэдгээрийн цахим системийн шийдэл, программын хэрэглээ хялбар, нэгдсэн байх нь чухал юм. “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийн хэрэгжилтийг хангах ажлын хэсэг өнөөдөр /2023.09.14/ Өвөрхангай аймгийн Эрүүл мэндийн газар, Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газар, Газрын харилцаа, барилга, хот байгуулалтын газар, Арвайхээр сумын “Нарны дөш” өрхийн эрүүл мэндийн төв, Ерөнхий боловсролын 2 дугаар сургуульд хэрэглэгдэж буй программ хангамж, системтэй танилцлаа. Эрүүл мэндийн газарт одоо ашиглаж байгаа цаг авах, үзлэгийн бүртгэл, эмчилгээ, тайлан бүртгэлийн системүүд хоорондоо уялдаагүй олон программыг хэрэглэдэг, мэдээллийг шивж оруулахад ихээхэн цаг ордог нь эмч, ажилтнуудад хүндрэл учруулдаг бөгөөд нэн түрүүнд эдгээрийг нэгтгэсэн системийг нэвтрүүлэх шаардлага байгааг эмч сувилагч нар хэлж байна. Хөдөлмөр халамж үйлчилгээний газрын тухайд баг сумдад иргэний мэдээлэл шинэчлэгдэхгүй уддагаас улбаалж хаягийн зөрчил гарах, иргэний мэдээлэл зөрөх асуудлууд ихээхэн гардаг байна. Мөн иргэдийн овог нэр, регистрийн дугаар зөрөх, халамж, тэтгэмж, оршуулгын зардал зэргийн мэдээлэл хугацаанаасаа хоцрох зэрэг асуудлууд байгаа хэдий ч судалгаа тайланг үе шаттайгаар засварлан сайжруулж байна. Энэ үеэр төрийн байгууллагуудын программуудын систем уялдаатай, хурдан шуурхай байх шаардлага байгааг тус байгууллагын удирдлага, мэргэжилтнүүд онцолж байв. “Нарны дөш” өрхийн эрүүл мэндийн төв нь Арвайхээр сумын 5, 6, 10, 11, 13 дугаар багийн 13400 гаруй иргэнд эмнэлгийн анхан шатны үйлчилгээг үзүүлж байна. Мөн тус өрхийн эмнэлэгт ашигладаг программыг хөгжүүлж, эмч ажилтнуудын ажлыг хөнгөвчлөх шаардлага байгааг хэлж байна. Ерөнхий боловсролын 2 дугаар сургууль нь 2600 гаруй сурагчтай. Одоогоор Боловсролын нэгдсэн мэдээллийн систем \ESES\ ашигладаг ч үе үе ачааллаа дийлэхгүй гацаж хүндрэл учирдаг байна. Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас энэ хичээлийн жилд багтаан ИХ НҮҮДЭЛ цахим сургалтын системийг ашиглах чиглэлийг өгчээ. Мөн цахим хэрэглээний болон нөхөн хангалтын зардлыг мэдээллийн технологийн систем, тоног төхөөрөмж худалдан авах, утасгүй интернэтийн дэд бүтцээ сайжруулах, багш нарыг дата нэгжээр хангах зэрэгт зарцуулах чиглэлийг яамнаас өгсөн байна. Үүнээс гадна Англи хэлний 5, 6 дугаар ангийн хөтөлбөрийн PERSON программ нь сурагч бүр өндөр үзүүлэлттэй ухаалаг гар утастай байхыг шаардаж байгаа нь хүүхдүүд жигд мэдээлэл авах, тэгш суралцах боломжийг хязгаарлаж байгааг дээрх сургуулийн удирдлагууд хэлж байлаа.

Цахим шилжилтийг аймаг, орон нутагт эрчимжүүлэх, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил арга зүй, бодлогын дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий ЦХХХЯ, ТЦҮЗГ, “И-Монгол” академи УТҮГ-ын хамтарсан ажлын хэсгийн 14 хүний бүрэлдэхүүнтэй 2 баг 2023.09.11-15-ны өдрүүдэд 4 аймаг (Говь-Алтай, Баянхонгор, Өвөрхангай, Архангай)-т нэгэн зэрэг ажиллаж байна. ЦХХХ-ны дэд сайд Ж.Эрхэмбаатараар ахлуулсан баг өнөөдөр (2023.09.14) Баянхонгор аймгийн төрийн албан хаагчдад ЦХХХЯ-наас баримталж буй бодлого, төлөвлөлт, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг танилцуулж, цахим шилжилтийг үнэлэх, шалгуур үзүүлэлт, арга зүйн талаар сургалт зохион байгууллаа. Баянхонгор аймаг нь нийт 20 сумтай бүх сум өндөр хурдны шилэн кабелиар холбогдсон, сүлжээний дэд бүтэц сайтай, цахим хөгжлийн нэгдсэн бодлоготой, цахим шилжилтийг хурдацтай хэрэгжүүлж байгаа аймгуудын нэг бөгөөд төрийн цахим үйлчилгээний e-mongolia нэгдсэн системийн оператор бүх сумдад ажиллаж байна. Орон нутгийн онцлог бүхий олон шатлалт 32 төрлийн үйлчилгээг цахимд шилжүүлэн e-mongolia системд холбож, 2022 оны 05 дугаар сараас эхлэн иргэдэд тоон гарын үсгийг олгон хэрэглээнд нэвтрүүлж, өнөөдрийн байдлаар 44866 иргэнд тоон гарын үсэг олгосон байна.

Цахим шилжилтийг аймаг, орон нутагт эрчимжүүлэх, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил арга зүй, бодлогын дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий ЦХХХЯ, ТЦҮЗГ-ын хамтарсан ажлын хэсэг 9 дүгээр сарын 11-14-ний өдрүүдэд Архангай, Өвөрхангай аймагт ажиллалаа. Энэ хүрээнд “Цахим шилжилтийн бэлэн байдлын үнэлгээг хийх зорилгоор иргэдээс Төрийн үйлчилгээний цахимжилтийн талаарх сэтгэл ханамжийн судалгаа, төрийн албан хаагчдыг бэлэн байдлын судалгаа, аймгийн удирдлагуудыг цахим шилжилтийн стратегийн хэрэгжилтийг үнэлэх судалгаа буюу цахимжилтийг үнэлэх гурван төрлийн судалгаанд тус тус хамрууллаа. Эдгээр судалгаанд Архангай аймгаас 260, Өвөрхангай аймгаас 210 буюу нийт 470 иргэн, төрийн албан хаагч хамрагдаж, асуулгад хариулсан байна.

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яам, Монголбанк, банкнуудын төлөөлөлтэй хамтран бизнес эрхлэгч аж ахуйн нэгж, иргэдийн цахим худалдааны төлбөр тооцоо гүйцэтгэхэд тулгарч байгаа асуудлыг шийдэх зорилгоор “Олон улсын цахим худалдааны шийдэл” сэдэвт хамтарсан уулзалт өнөөдөр /2023.09.14/ зохион байгууллаа. Уулзалтад ЦХХХ-ны сайд Н.Учрал, Монголбанкны Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн болон албаны бусад төлөөлөл оролцож, бизнес эрхлэгчдэд цахим худалдаа буюу e-commerce ялангуяа гадаадад борлуулалт хийж төлбөр тооцоо хүлээн авахад тулгарч байгаа хүндрэл, шийдвэл зохих асуудлын талаар талуудын байр суурийг хэлэлцэж, харилцан санал солилцов. Монгол банкнаас хийсэн судалгаагаар “VISA” Олон улсын картын байгууллагын сүлжээгээр манай улсын нэр бүхий томоохон аж ахуйн нэгжүүд Олон улсын төлбөр, тооцоо хүлээн авдаг ч энэ үйлчилгээг авахад өөрийн цахим хуудастай байх, урьдчилж барьцаа төлбөр байршуулах гэх зэрэг технологийн болоод санхүүгийн өндөр шалгууртай байгаа нь зарим талаар иргэдэд, жижиг дунд аж ахуйн нэгжүүдэд хүндрэлтэй байдаг. Тиймээс Монголбанкны зүгээс Paypal, Stripe, Amazon pay, Skrill, 2checkout зэрэг байгууллагуудтай холбоо тогтоож, хамтран ажиллах албан хүсэлтээ илэрхийлээд байгаа юм байна. Гэвч эдгээр байгууллагуудтай хамтран ажиллаж, судалгаа хийхэд манай улсын цахим худалдааны зах зээлийн эргэлт бага, хэн ямар бараа, бүтээгдэхүүн борлуулах, ямар хэмжээний орлого олох талаар тодорхой мэдээлэл байхгүй, энэ төрлийн үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлэхэд дэд бүтцийн зардал өндөр зэрэг хүндрэлтэй асуудлууд гарч байгааг тайлбарлаж байлаа. Банкнуудын тухайд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн гадаадаас бараа, бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээний төлбөрийг төлөх, төлбөр хүлээн авах олон суваг бүхий дэд бүтцийг бий болгож, өнөөдрийн байдлаар Олон улсын цахим худалдааны төлбөрийн гарах урсгал ямар нэгэн саадгүйгээр дамжиж байна. Харин бизнес эрхлэгчдийн хүрээнд гадаадад бараа бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээгээ зарж, борлуулсан орлогоо хүлээн авах суваг хараахан сайн хөгжөөгүй байгаагын улмаас төлбөр тооцоогоо түргэн шуурхай, зардал багатай хүлээн авах боломж харьцангуй хязгаарлагдмал байна. Тиймээс банкнууд өөрийн банкны цахим худалдааны төлбөр тооцоо гүйцэтгэхтэй холбоотой програм хангамжийн шийдэл, шинээр нэвтрүүлсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнийхээ давуу тал, онцлогийн талаар мэдээлэл хүргэж, энэ төрлийн бизнес эрхлэгчидтэй хамтран ажиллахад ямар боломж байгаа талаар товч танилцууллаа. Уулзалтад оролцогч бусад байгууллагуудын төлөөлөл ч мөн адил гадаадад борлуулалт хийж, төлбөр тооцоо хүлээн авахад өөрсдийн ашигладаг суваг, туршлагаасаа хуваалцсаны дээр тодорхой шийдлүүдийг ч санал болгов. Дээрх асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд талуудын оролцоог хангасан ажлын хэсэг байгуулж, энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхлэн явуулдаг иргэд, бизнес эрхлэгчдийн санал, хүсэлтийг нэгтэн тодорхой шийдлийг ЦХХХЯ, Монголбанкаар дамжуулан Монгол Улсын Засгийн газарт болон бусад шийдвэр гаргагч нарт уламжлахаар тогтлоо.

Өвөрхангай аймгийн Засаг даргын дэргэдэх Төрийн үйлчилгээний нэгдсэн төв нь 4 дэх жилдээ 19 төрийн байгууллагын 23 төрлийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэж байна. Энэхүү төвийн үйл ажиллагаатай 9 дүгээр сарын 13-ны өдөр “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийн хэрэгжилтийг хангах ажлын хэсэг танилцлаа. Тус төв нь төрийн үйлчилгээг хурдан шуурхай, чирэгдэлгүй нэг цэгээс хүргэх, зөвлөгөө мэдээллээр хангах чиг үүрэгтэйгээр ажиллаж, долоо хоног тутамд 600-1700 орчим хүн, хуулийн этгээд, иргэнд үйлчилж байна. Түүнчлэн Цагдаагийн байгууллагын зөвшөөрлөөр хуулийн хүрээнд 158 камерыг аймгийн төвд байршуулж, нутаг дэвсгэрийн 70 орчим хувийг хянан ажиллаж байна. Энэ нь хотын соёлыг төлөвшүүлэх гол чиг үүрэгтэйгээс гадна гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт хэргийг таслан зогсоох хүрээнд Цагдаагийн байгууллагатай нягт холбоотойгоор ажилладаг талаар дээрх байгууллагын дарга Б.Анхтуяа хэлж байна. Мөн тус байгууллагын байранд Өвөрхангай аймаг дахь Төрийн цахим үйлчилгээний хэлтэс энэ оны 5 дугаар сараас эхлэн үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа бөгөөд 35 байгууллагын 440 орчим үйлчилгээг иргэдэд хүргэж байна.

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайдын Зөвлөх Б.Ганбат, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны Нийтийн мэдээллийн дэд бүтцийн хэлтсийн дарга Д.Батбаяр нар энэ сарын 13-ны өдөр Өвөрхангай аймгийн Засаг даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч И.Доржсүрэнтэй уулзаж, “Цахим аймаг” бодлогын зөвлөмжийн асуудлаар санал солилцлоо. Өвөрхангай аймаг нь “Цахим-Өвөрхангай 2” хөтөлбөрийг 2023-2025 онд хэрэгжүүлэхээр ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байна. Уг хөтөлбөрийн төслийг хэрэгжүүлэхэд холбогдох яамнаас бодлого арга зүйн зөвлөгөө авах шаардлага байгааг онцолж, хамтран ажиллахаар боллоо. Дээрх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр төрийн байгууллагуудын уялдаа холбоо сайжрах, тэдний мэдээллийн систем болон сүлжээний аюулгүй байдлыг сайжруулж, аливаа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, иргэдийн цахим ур чадвар, чадамжийг дээшлүүлэх арга хэмжээг тогтмол зохион байгуулж хэвших, интернэтийн хамрах хүрээг өргөжүүлж, иргэд төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрээр саадгүй авах нөхцөл сайжрах зэрэг томоохон үр дүнг хүлээж байгаа юм.

Төрийн үйлчилгээг цахимжуулах, хүн, хуулийн этгээдэд түргэн шуурхай хүргэх, төрийн үйлчилгээний “ХУРДАН” төвийн анхны цэгийг Баянхонгор аймагт 2023 оны 05 дугаар сарын 13-ны өдөр нээсэн бол өнөөдөр (2023.09.13) Баянхонгор аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн байр, Баруун бүсийн худалдааны төвд дахин 2 цэгийг шинээр нээлээ. Нээлтийн үйл ажиллагаанд ЦХХХ-ны дэд сайд Ж.Эрхэмбаатар, ТЦҮЗГ-ын Сургалт, хөгжлийн хэлтсийн дарга Б.Отгонбаяр, “И-Монгол” академи УТҮГ-ын Салбар дундын зохицуулалтын газрын дарга Х.Энхманлай, Аймгийн ЗДТГ-ын дарга Д.Энхжаргал, Төрийн захиргааны удирдлагын хэлтсийн дарга П.Отгонбаяр, Баянхонгор сумын засаг дарга Г.Энхбаяр, Нэгдсэн эмнэлгийн чанар хяналтын албаны дарга В.Нарантуяа, Баянхонгор аймгийн ТЦҮХ-ийн дарга Г.Ганчулуун болон холбогдох албан тушаалтнууд оролцлоо. Төрийн цахим үйлчилгээний Баянхонгор аймаг дахь “ХУРДАН” 3 цэгээс тус аймгийн 90,000 орчим иргэд төрийн 35 байгууллагын 440 үйлчилгээг хаанаас ч ойр, нэг дороос авах боломж бүрдэж байна. Энэ оны 08 дугаар сарын байдлаар Баянхонгор аймгийн “ХУРДАН” төв нь 7178 иргэнд үйлчилснээс 2403 буюу 31,2 хувь малчид байна. Төрийн үйлчилгээ хаанаас ч ойр ХУРДАН..

Австри-Монголын бизнес форумд оролцохоор ирсэн тус төлөөлөгчид цахим хөгжил, харилцаа холбооны чиглэлээр хэрэгжүүлдэг төсөл, хөтөлбөрүүдээ танилцуулж, орон нутагт цахим шилжилтийг эрчимжүүлэх, цахим сургалтын платформ нэвтрүүлэх чиглэлээр манай яамтай хамтран ажиллах боломжтой гэдгээ илэрхийллээ. ЦХХХ-ны сайд, Монгол-Австрийн Засгийн газрын хуралдааны комиссын тэргүүн Н.Учрал Австри-Монголын бизнес форумд амжилт хүслээ. Мөн Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа бодлого, шийдвэрээ танилцуулж, дээрх чиглэлээр хамтран ажиллахад нээлттэй гэдгээ илэрхийлсэн юм.